سونوگرافی سه بعدی

سونوگرافی سه بعدی، یک سونوگرافی تقریبا پیشرفته ای است، که امکان مشاهده و رویت کامل تمام اعضای داخلی بدن از جمله رحم، تخمدان ها و مثانه و… را فراهم می سازد.

لذا در سونوگرافی سه بعدی پزشک متخصص می تواند تمام بیماری ها و اختلالات موجود را بررسی نماید. در این مقاله  می خواهیم در باره هر آنچه که مربوط به سونوگرافی سه بعدی است، صحبت نماییم.

سونوگرافی سه بعدی چیست؟

در این نوع سونوگرافی، برخلاف سونوگرافی دو بعدی امکان مشاهده حجم طبیعی رحم را فراهم می شود. همچنین یک تصویر واضحی از داخل رحم در اختیار قرار می دهد. امکان مشاهده بخش های اساسی رحم (داخل رحم) را فراهم می سازد که در این تصاویر بیماری های رحمی از جمله فیبروم و یا کیست و یا حتی اختلالات بارداری از جمله دوقلوهای چسبیده قابل مشاهده است. همچنین از این نوع سونوگرافی، در روش های باروری مصنوعی مثل آی یو آی استفاده می شود.

سونوگرافی سه بعدی، یک تکنیک است که تصاویر اولتراسوند سیاه سفید را به یک مجموعه داده حجمی تبدیل می کند. پس از آن تصویر سه بعدی می تواند به صورت دقیق مورد بررسی قرار گیرد .  سونوگرافی سه بعدی در  حوزه زنان و زایمان کاربرد های بسیاری دارد و  مادران در دوران بارداری می توانند با کمک سونوگرافی سه بعدی ، تصاویر دقیقی از جنین در رحم خود  به دست آورند .

کاربرد ها

سونوگرافی کاربرد های مختلفی دارد ،خصوصا در  حوزه درمان و بیماری های زنان و خصوصا در سونوگرافی  بارداری ،سونوگرافی  یکی از روش های مناسب برای  تشخیص اختلالات موجود  در لوله های فالوپ و رحم است .

• مشاهده فیبروم و توده های رحمی با استفاده از سونوگرافی سه بعدی بسیار راحت تر خواهد بود.
• با استفاده از این نوع سونوگرافی می توان تشخیص داد که این بیماری ها نیاز به عمل جراحی دارند یا اینکه با درمان دارویی برطرف می شوند.
• اگر فیبروم کاملا داخل حفره رحم قرار گرفته باشد یا اینکه بیش از 50 درصد فیبروم داخل حفره رحم باشد، می توان با استفاده از لاپاراسکوپ آن را جراحی کرده و برداشت.
• اگر فیبروم داخل عضله رحم باشد و حجم آن بیش از 5 سانتی متر بوده و کمتر از 50 درصد آن داخل حفره باشد، باید فیبروم را با استفاده از عمل جراحی باز برداشت.
• همچنین سونوگرافی سه بعدی امکان مشاهده اندازه تخمدان را فراهم می سازد، مشاهده سایز تخمدان با استفاده از سونوگرافی های معمولی امکان پذیر نیست.
• با استفاده از سونوگرافی سه بعدی بررسی دقیق رگ های خونی رحم امکان پذیر می باشد.

همه این حالت ها با استفاده از سونوگرافی سه بعدی قابل تشخیص است. زیرا که سونوگرافی دو بعدی اجازه مشاهده و بررسی این اندازه ها را به ما نمی دهد.

با سونوگرافی در دوران بارداری، چه مواردی را می توان بررسی کرد؟

سونوگرافی سه بعدی در زمان بارداری، امکان بررسی موارد زیر را در اختیار پزشک متخصص زنان و زایمان قرار می دهد:

• بررسی اختلالاتی که منجر زایمان زودرس می شوند.
• مشکلات جنین در داخل رحم که منجر به سقط می شوند.
• مشکلات رحم که منجر به سقط جنین می شوند.
• بررسی سلامت جنین (حجم و وزن طبیعی جنین و… )
• بررسی وضعیت گردش خون در داخل رحم و خونریزی رحمی هنگام بارداری .
• ارزیابی اختلالات شکل رحم (مانند اختلالات کانال مولرین)
• ارزیابی داخل رحم (IUD)
• حل مشکل برای، فیبروئید های رحم ،پولیپ آندومتر و چسبندگی های  داخل رحمی

شایان ذکر است که روش های تشخیصی دیگر همان دقت سونوگرافی سه بعدی را در اختیار قرار نمی دهند. در صورتی که از سونوگرافی معمولی (دو بعدی) جهت تشخیص موارد مذکور استفاده شود، نیاز به انجام آزمایش های تشخیصی تکمیلی دیگری مثل ام آر آی، لاپاراسکوپ و… می باشد.

مزایا

• در گذشته، برای تشخیص ناهنجاری هایی که ممکن بود برای کودک پیش آید، از روش های مختلفی از جمله آمینوسنتز استفاده میشد. اما امروزه، سونوگرافی سه بعدی در بررسی و تشخیص بسیاری از ناهنجاری هایی که ممکن است برای کودک پیش آید، نقش بسزایی دارد.
• این نوع سونوگرافی می تواند بدون خطر به تشخیص درست تر و صحیح تری نسبت به ناهنجاری هایی که ممکن است جنین به آن دچار شود، دست یابد.
• درست است که سونوگرافی تمام ناهنجاری هایی که ممکن است برای جنین پیش آید را تشخیص نمی دهد، اما سونوگرافی سه بعدی می تواند اختلالات ژنتیکی که ناهنجاری های آناتومیکی را سبب می شود، تشخیص دهد. بدین معنی که پزشک ها با سونوگرافی سه بعدی، می توانند تصمیم درست تری برای فرد مراجعه کننده به اینکه ادامه بارداری برای آن ها بهتر است یا پایان دادن آن، کمک کنند.
• این نوع سونوگرافی، می تواند نقایض ستون فقرات و نخاع جنین که اسپینا بیفیدا نامیده می شود را، تشخیص دهد.
• سونوگرافی سه بعدی می تواند اختلالات آناتومیک جنین که شامل تغییر در اندام های بیرونی و درونی جنین است را تشخیص دهد.
• برای تشخیص هرگونه اختلالات عصبی جنین و هر نوع احتمال مبتنی بر فلج مغزی ، می توان از سونوگرافی سه بعدی استفاده کرد.
• سونوگرافی سه بعدی به خاطر تشخیص شکاف لب و کام، می تواند مفید واقع شود.

معایب

مثل دیگر انواع سونوگرافی ها، سونوگرافی سه بعدی نیز می تواند معایبی داشته باشد که به شرح زیر است :

• برای مشاهده تصویر جنین قبل از هفته 17 ام، شکل عجیب و حس غیرواقعی بودن جنین در شکم مادر، باعث ایجاد اضطراب و احساس کاذب مادر برای بسیاری از مراقبت هاست که این بزرگ ترین خطر در سونوگرافی سه بعدی محسوب می شود.
• در این نوع سونوگرافی، برای گرفتن بهترین تصویر، حداکثر انرژی را به داخل بدن می فرستد و چنانچه پروب بیش از حد، بر روی شکم مادر نگه داشته شود، می تواند کیسه آب اطراف جنین را بسیار گرم کند.
• امواج صوتی توسط دستگاه در سونوگرافی سه بعدی تولید شده و سپس از انعکاس سطح بدن جنین، این امواج توسط دستگاه بازتاب شده و آن را به تصویر تبدیل می‌کند. خطر این امواج به بسامد و شدت امواج و همچنین مدت زمان تابش، بستگی دارد.
• سونوگرافیست باید مهارت بالا و کافی داشته باشد، چرا که در صورت نداشتن مهارت کافی، با تمرکز بیش تر امواج بر روی یک نقطه می توان سبب جمع شدن امواج صوتی در یک نقطه و در نتیجه گرم شدن زیاد بافت بدن جنین و در نتیجه آسیب به او شود. بنابراین با مراجعه به پیشرفته ترین مرکز سونوگرافی، از احتمال هرگونه خطر جلوگیری نمایید.
• می توان گفت برای بسیاری از افرادی که سونوگرافی سه بعدی انجام می دهند، این امر غیر ضروری بوده و سبب اتلاف وقت و هزینه های غیر ضروری بیماران می شوند.

در چه مواردی استفاده می شود؟

این قابلیت را دارد که به دو روش انجام می شود :

• واژینال
• شکمی

واژینال

یکی از زوش های انجام سونوگرافی سه بعدی، سونوگرافی واژینال است. این نوع سونوگرافی، غیرتهاجمی بوده و به بررسی ناحیه لگن پرداخته و طی آن، اعضای ناحیه تناسلی خانم از جمله تخمدان ها، رحم و واژن، مورد بررسی قرار می گیرند. با این نوع سونوگرافی، می توان بیماری ها را به شکل دقیق تشخیص داده  و هیچگونه خطری برای فرد نخواهد داشت.

چه آمادگی هایی باید قبل از سونوگرافی سه بعدی انجام گیرد؟

لازم است تا قبل از انجام سونوگرافی مثانه خود را پر کنید ،تا بتوانید کیفیت سونوگرافی خود را به نسبت افزایش دهید ،افرای که با مثانه خالی سونوگرافی خود را انجا می دهند،تصویری که در خروجی نمایش داده می شود از کیفیت پایینی برخورد است و گاهی عملا کاربردی ندارد. در نتیجه توصیه می گردد قبل از سونوگرافی مثانه خود را کاملا پر کنید.

سونوگرافی با کمک مبدل و ژل بر روی شکم انجام می شود ، در نتیجه لازم است ناحیه مورد نظر برای سونوگرافی را عاری از هر گونه پوشش کنید.

بهتر است در دوران قاعدگی سونوگرافی حداقل 5 روز بعد از شروع قاعدگی صورت گیرد.

مراقبت های بعد از سونوگرافی سه بعدی چیست؟

1. بعد از تمام شدن سونوگرافی، ممکن است از فرد بخواهند تا انمام زمان بررسی و رسیدن اطلاعات توسط رادیولوژیست، صبر کنند.
2. ژلی که برای این نوع سونوگرافی استفاده می کنند سرد است و ممکن است باعث سردی بدن افراد شود. مگر آنکه از اول گرم شده و به دمای طبیعی انسان ها برسد.
3. فردی که تحت سونوگرافی سه بعدی قرار می گیرد، ممکن است تحت فشاری که با ترانسدور که بر روی شکم وارد می شود، قرار گرفته و دچار درد و ناراحتی شود.

چه خطرات و عوارضی می تواند داشته باشد؟

در حالت کلی، سونوگرافی سه بعدی عوارض خاصی ایجاد نمی کند. اما می توان گفت، سونوگرافی در موارد غیرضروری ممکن است آسیب هایی را به جنین بزند. علاوه بر این مشکل، می تواند سبب اتلاف وقت و هزینه گردد. سونوگرافی سه بعدی شامل بیمه نبوده و به دلیل گران بودن آن، مقرون به صرفه نیست.